De visarend is terug in Nederland en natuurliefhebbers zijn door het dolle heen. Welke andere dieren zijn ooit verdwenen en weer teruggekeerd hier?

De visarend is groot nieuws, maar het is niet het eerste (en hopelijk ook niet het laatste) dier dat terugkeert naar oud terrein. De zeearend deed dat in 2006 al, toen het dier broedend werd gezien. Maar waarom is iedereen zo geïnteresseerd in dieren die op eigen houtje terugkeren? Omdat het uniek is. Speciale programma’s kunnen er soms voor zorgen dat bedreigde dieren weer terugkeren, maar dat wil niet zeggen dat het goed voor ze is. Het wilde zwijn (programma in 1907) deed het misschien prima in het speciale programma, maar de otter (programma in 2002) heeft het erg zwaar.

Dieren die op eigen kracht besluiten dat Nederland (opnieuw) geschikt voor ze is kunnen in twee groepen worden ingedeeld: de inheemse soorten die terugkeren, en de exoten. Exotische soorten zoals de halsbandparkiet en grijze eekhoorn voelen zich hier nu helemaal thuis hoewel Nederland nooit tot hun territorium behoorde. Exoten kunnen plagen voor inheemse soorten worden, en verder zijn ze niet zo interessant. Inheemse soorten die terugkomen kunnen een aanduiding zijn dat de Nederlandse natuur na al die jaren weer geschikt voor hen is.

Verdwenen en weer teruggekeerd
Niet zo lang geleden waren natuurliefhebbers in rep en roer omdat het leek dat de wolf weer in Nederland zou verschijnen. Nu is er de visarend die een kuiken heeft. Waarom is dat zo groot nieuws? Dat is groot nieuws omdat het kan betekenen dat de Nederlandse natuur zich herstelt, of dat de dieren zich hebben aangepast aan andere soorten leefgebied. Sinds 1979 zijn er twintig ‘verdwenen soorten’ planten en dieren weer in Nederland verschenen en hebben zich ons land weer eigen gemaakt, maar de meesten daarvan zijn enkel hier vanwege speciale fokprogramma’s die hen in leven houden. Toch zijn er die paar juweeltjes die een uitzondering op de regel zijn. Ondanks de klimaatverandering, en juist door een veranderend natuurbeleid zijn de zeearend, de visarend, en ook de ooit verdwenen kraanvogel nu weer in ons luchtruim te zien. Deze vogels besloten zelf hun vleugels uit te slaan om hier weer neer te strijken en te gaan broeden. Het is een teken dat de dieren zich hier in leven kunnen houden en dat is iets positiefs. Maar niet alle dieren hebben dat geluk. Zo is er de bruinvis, die in de afgelopen jaren in steeds grotere getallen terugkeert naar de Noordzee. Overleven hier is niet makkelijk voor de zoogdieren, maar dat ze toch rond blijven hangen vertelt ons dat het water in andere gebieden misschien nog vervelender is.

Miauw
Vogels en dolfijnen zijn leuk, maar de werkelijke kers op de taart zou de terugkeer van een (groot) roofdier zijn. Toch laten wolven zich hier maar zelden zien, om al helemaal niet te spreken van lynxen of zelfs beren. Ooit kwamen die hier voor, lang geleden, en er zijn mensen die vinden dat we ze hier weer moeten uitzetten. Lynxen komen immers al weer in het wild van België, Luxemburg, en Duitsland voor, dus waarom niet in Nederland?
De beperking zit hem in het leefgebied dat beren en lynxen nodig hebben. Deze roofdieren leven een solitair bestaan en hebben honderden vierkante kilometers territorium nodig. Dat wil echter niet zeggen dat roofdieren nooit meer terugkeren.

De wilde kat was niet meer in Nederland gezien sinds de eerste eeuw na Christus, maar in 2006 besloot het dier na al die eeuwen zijn snuit weer te laten zien. Nu wordt hij af en toe in Limburg gezien, waar het dier zich redelijk thuis lijkt te gaan voelen. Daarmee is het het eerste roofdier dat op eigen houtje terugkeert naar (heel) oud territorium, en misschien geeft hij wel het goede voorbeeld aan de rest.