“Nou goed, je mag de Hongerspelen. Maar je gaat ook Robinson Crusoe lezen! Dat is een echt boek.” Even kijk ik naar de bestseller van Suzanne Collins. Kaft, pagina’s, letters, ik zie niet in hoe dit geen ‘echt  boek’ is. Maar ja, wat weet ik er nou van? Het meisje aan de balie rolt alleen maar met haar ogen. “Ja pap”, klinkt het braaf. Ik vermoed dat Crusoe nog lang ongelezen in de kast blijft staan.

Eenmaal thuis kijk ik eens in mijn eigen boekenkast, die toch niet klein van formaat is. Aan de linkerkant van Albert Camus staat Thea Beckman, aan de rechterkant Suzanne Collins. Allemaal gelezen, allemaal evenzeer ‘echte boeken’. Maar maar de helft van de inhoud van deze kast wordt ook al zodanig beschouwd.

Pierenbadje
Young Adult (YA) is een categorie in de boekenwereld die door veel volwassenen wordt afgedaan als ‘ongeschikt’ voor oudere lezers, maar tevens als onverantwoord voor kinderen als het gaat om hun literaire groei. Het zijn boeken die als vermaak mogen worden gelezen, maar waag het niet er levenslessen uit te halen! Journalist en schrijver Ruth Graham maakt zich hier sterk voor, en stelt dat het schrijvers als John Updike en Alice Munro waren die haar de lessen des leven leerde.

Volgens Graham is het lezen van YA als volwassen iets moreel verwerpelijks, en toont het dat een persoon niet echt volwassen is geworden maar is blijven hangen in de kindertijd. Zij noemt het achterlaten van de YA-sectie ‘het verlaten van het pierenbadje, en de laatste treden naar volwassenheid opstappen’. Volgens Graham ben ik dus, op de leeftijd van 21 geen volwassene. En mijn moeder ook niet, toen zij op haar veertigste de Harry Potter – saga las en daarvan genoot. Zitten er in Harry Potter geen lessen over vriendschap, loyaliteit, moed en verdriet? Verliest Harry niet zijn ouders en peetvader? Raapt hij geen moed bij elkaar om de wereld te redden, desnoods ten koste van zichzelf? En blijven zijn vrienden niet altijd bij hem, wat er ook gebeurt? Goed, het speelt zich af in een wereld die niet echt bestaat (ook al hoop je het nog zo erg). Maar het feit is, dat dat de dingen zijn die je bij blijven. Ook tien jaar nadat je het gelezen hebt herinner je je het nog.

Love-triangle
YA wordt de laatste jaren geassocieerd met boeken als de Twilight-saga, de Vampire Diaries, Divergent en andere relatie-georiënteerde series die jongeren een enigszins verknipt zelfbeeld aan kunnen praten. Love-triangles, drama’s en het belang van populariteit. Ja, als je zo naar YA kijkt, is het begrijpelijk dat zoveel ouders er tegen zijn. Maar hoewel deze titels bij elke boekwinkel in de jongeren-kast staat, zijn er veel meer titels. The Hungergames, The Perks of Being a Wallflower, The Fault in Our Stars, The Hobbit. Verhalen over de waarde van vriendschap, over moed en verdriet, over het doorstaan van problemen die voor tieners niet heel veel anders zijn dan voor volwassenen. Leerzaam, memorabel en bovendien zeer goed te combineren met ‘volwassen literatuur’. Want die wordt dan wel zo de hemel in geprezen, maar is niet altijd even sterk. Zo werd ik niet omver geblazen door Camus, en mag iemand Wolkers’ Turks Fruit van mij hoogstpersoonlijk verbranden.

Bouwstenen
De meeste boeken in de YA-categorie hebben (net als literatuur) een aantal ‘bouwstenen’ waarop geschreven worden, zo stelt kunstenaar en lerares Miranda Aisling. Liefde, dood, avontuur, ontwikkeling en alle menselijke emoties. Wanneer deze allemaal gepasseerd zijn, zijn er zoveel lessen gepasseerd dat de beroemde ‘klassieker’ Het meisje met het rode haar het nakijken heeft. Want ook die heb ik gelezen, maar ik herinner me er geen letter meer van. Waarom ik Mulisch vergeet en YA wel onthoud? Het is spannend, en geeft de mogelijkheid om de wereld te bekijken door de verhelderende simpelheid waarmee een kind er naar kijkt. Terugkeren naar de tijd waarin liefde geen bedrog kende, en avontuur betekende dat je in de hoogste boom klom om te kijken of daar de volgende aanwijzing in verstopt was.

Ook Washington Post-journalist Alyssa Rosenberg maakt gehakt van Graham. Zij stelt dat het prima mogelijk is om te houden en te leren van boeken bedoeld voor tieners, en dat er genoeg lezers zijn die ‘hoogstaande literatuur’ verslinden maar tegelijk ook genieten van YA-boeken. Geen enkel boek heeft een ‘leeftijdsbeoordeling’, dus waarom zou YA niet voor jong EN oud kunnen zijn? Daarnaast is YA niet ‘simpeler’ dan volwassen literatuur, hoogstens anders. Maar dat kun je ook zeggen over het verschil tussen een roman, een thriller en non-fictie. En daarbij bijt het ene het andere ook niet.

Niet alleen journalisten en leraren zijn fel gekant tegen de instelling dat YA te kinderachtig zou zijn voor volwassenen. Schrijver en professor Hunter Baker stelt dat de aantrekkingskracht van Young Adult-fictie vooral komt door de limieten die het heeft. Het is beperkt in de expliciete beschrijvingen van geweld en sex, waar fictie voor volwassenen graag op terug valt. Doordat deze soms vergaande beschrijvingen ontbreken, moet je het verhaal op een andere manier interessant maken. Wat betekent dat het verhaal echt goed moet zijn om de lezer vast te houden.
Of, zoals schrijver en blogger Mike Duran schrijft: ‘Romans voor volwassen zijn vaak stoffig en pretentieus. Volgestouwd met verschillende schrijfstijlen, vergaande verlangens, nihilisme en zeer grafisch beschreven scenes. YA is veel leuker om te lezen, met een verhaallijn die vaak beter in elkaar steekt omdat hij niet aangevuld hoeft te worden.’

Onschuld vs. opgroeien?
De ‘simpele’ maar eerlijke wereld van kinderlijke onschuld en verwondering, tegenover de volwassen, pretentieuze wereld die wordt aangedikt met poespas die nergens over gaat. Alleen op de Wereld (Hector Malot), Narnia (C.S. Lewis) en Chocolat (Joanne Harris) kijken mij toe vanuit mijn boekenkast. Allemaal gelezen, herlezen, meegesleept en lief gehad, zelfs nu nog. En wat lees ik nu? Heel ´onverantwoord´ de Percy Jackson – reeks, naast de Odyssee van Homerus. Dus beoordeel een boek nooit op het omslag.